Aktualizowane 16 czerwca, 2025 przez redaktora: Jacek Jacek
Arystoteles (384-322 p.n.e.) należał do najwybitniejszych filozofów wszech czasów. Jego nauki w dużym stopniu wpłynęły na rozwój filozofii europejskiej, a także na wiele innych dziedzin, w tym m.in. astronomię, fizykę czy biologię. Pomimo upływu lat, jego trafne spostrzeżenia nadal uczą i skłaniają do refleksji kolejne pokolenia. Przeczytaj listę najlepszych (moim zdaniem) cytatów Arystotelesa.
udaimonia, czyli szczęście jako cel życia
U podstaw całej filozofii etycznej Arystotelesa leży pojęcie Eudaimonii (εὐδαιμονία), które często tłumaczy się jako „szczęście”, ale trafniej oznacza „ludzkie kwitnienie” lub „dobre, spełnione życie„. Dla Arystotelesa nie było to chwilowe uczucie przyjemności, ale ostateczny cel ludzkiej egzystencji. Cytat „Szczęście zależy od nas samych” idealnie to oddaje. Eudaimonia nie jest czymś, co otrzymujemy z zewnątrz, ale stanem, który aktywnie osiągamy poprzez życie zgodne z rozumem i dążenie do doskonałości. To cel, który nadaje sens wszystkim innym działaniom, co podkreśla cytat: „Człowiek jest zwierzęciem poszukującym celu„.
Cnota i „złoty środek” – droga do doskonałości
Jak zatem osiągnąć Eudaimonię? Arystoteles odpowiada: poprzez praktykowanie cnoty (Arete). Cnota to dla niego doskonałość charakteru, a kluczem do jej osiągnięcia jest znalezienie „złotego środka”. To jedna z jego najsłynniejszych koncepcji. Każda cnota jest środkiem między dwiema skrajnościami (wadami) – niedomiarem i nadmiarem. Na przykład:
- Odwaga jest złotym środkiem między tchórzostwem (niedomiar) a brawurą (nadmiar).
- Hojność jest środkiem między skąpstwem (niedomiar) a rozrzutnością (nadmiar).
Zrozumienie tej zasady nadaje głębi cytatowi: „Uważam go za odważniejszego, który pokonuje swoje pragnienia, niż tego, który pokonuje swoich wrogów„, ponieważ odnalezienie tego balansu wymaga ogromnej samodyscypliny i panowania nad sobą.
Jak żyć według Arystotelesa dzisiaj?
Jego filozofia to nie tylko teoria, ale praktyczny przewodnik po budowaniu charakteru.
Poznaj siebie, by znaleźć swój „złoty środek”
Pierwszy cytat na liście, „Poznanie siebie jest początkiem wszelkiej mądrości„, jest fundamentem. Nie możesz odnaleźć swojego „złotego środka”, jeśli nie wiesz, jakie są Twoje naturalne skłonności. Czy masz tendencję do gniewu (nadmiar), czy raczej do unikania konfrontacji (niedomiar)? Czy jesteś z natury skąpy, czy może zbyt łatwo wydajesz pieniądze? Samoświadomość pozwala zdiagnozować swoje „ustawienia fabryczne” i świadomie pracować nad znalezieniem równowagi w każdej dziedzinie życia.
Kształtuj charakter przez nawyki, a nie jednorazowe czyny
Arystoteles uczył, że cnotliwym nie stajemy się przez jeden heroiczny akt, ale przez codzienne, powtarzalne działania. „Doskonałość nigdy nie jest przypadkiem. Zawsze jest wynikiem wysokiej intencji, szczerego wysiłku i inteligentnego wykonania„. Innymi słowy, jesteśmy tym, co regularnie robimy. Jeśli chcesz być odważny, musisz regularnie podejmować małe, odważne decyzje. Jeśli chcesz być zdyscyplinowany, musisz codziennie ćwiczyć swoją wolę. Charakter to suma naszych nawyków. To potężna i wyzwalająca myśl – każdy dzień daje nam szansę, by przez małe, świadome wybory stawać się lepszą wersją siebie.
20 wybitnych cytatów Arystotelesa
1. „Poznanie siebie jest początkiem wszelkiej mądrości”.
2. „Żaden wielki umysł nigdy nie istniał bez odrobiny szaleństwa”.
3. „Doskonałość nigdy nie jest przypadkiem. Zawsze jest wynikiem wysokiej intencji, szczerego wysiłku i inteligentnego wykonania; reprezentuje mądry wybór wielu alternatyw – wybór, a nie przypadek, determinuje twoje przeznaczenie”.
4. „Szczęście zależy od nas samych”.
5. „Przyjaciel wszystkich jest przyjacielem nikogo”.
6. „Cierpliwość jest gorzka, ale jej owoce są słodkie”.
7. „Ten, kto przezwyciężył swoje lęki, będzie naprawdę wolny”.
8. „Kto jest zachwycony samotnością, jest albo dziką bestią, albo bogiem”.
9. „Uważam go za odważniejszego, który pokonuje swoje pragnienia, niż tego, który pokonuje swoich wrogów, ponieważ najtrudniejsze zwycięstwo jest nad sobą”.
10. „Ubóstwo jest rodzicem rewolucji i przestępczości”.
11. „Im więcej wiesz, tym więcej wiesz, że nie wiesz”.
12. „Godność nie polega na posiadaniu zaszczytów, ale na świadomości, że na nie zasługujemy”.
13. „Mądrzy ludzie mówią, gdy mają coś do powiedzenia, głupcy mówią, ponieważ muszą coś powiedzieć”.
14. „Tam, gdzie krzyżują się twoje talenty i potrzeby świata, tam leży twoje powołanie”.
15. „Strach jest bólem wynikającym z oczekiwania na zło”.
16. „Wolność to posłuszeństwo sformułowanym przez siebie zasadom”.
17. „Szczęście należy do samowystarczalnych”.
18. „Słabi zawsze pragną sprawiedliwości i równości. Silni nie zwracają na to uwagi”.
19. „Człowiek jest zwierzęciem poszukującym celu. Jego życie ma sens tylko wtedy, gdy sięga i dąży do swoich celów”.
20. „Jeśli chcesz coś zrozumieć, obserwuj jego początek i rozwój”.
Na moim blogu pokazuje wam alternatywną drogę we wszystkich sferach życia. Sama nimi kroczę i też chce, żebyście poszli ze mną. Zapraszam we wspólną podróż!
